Soundarya Lahari 077

यदेतत् काळिन्दीतनुतरतरंगाकृति शिवे

कृशे मद्ध्ये किञ्चिज्जननि तव यद्भाति सुधियां

विमर्‍द्दादन्योन्यं कुचकलशयोरन्तरगतं 

तनुभूतं व्योम प्रविशदिव नाभिं कुहरिणीं

yadetat kāḻindītanutarataraṁgākr̥ti śive
kr̥śe maddhye kiñcijjanani tava yadbhāti sudhiyāṁ
vimar‍ddādanyonyaṁ kucakalaśayorantaragataṁ 
tanubhūtaṁ vyoma praviśadiva nābhiṁ kuhariṇīṁ

Oh! Mother of the universe, your devotees see something narrow, wavy and dark like the water of river Kalindi, at your midriff and recognize it as a thin tender line of your body hair. Noticing that this hair line is being squeezed narrow between your large breasts, they liken this to be the dark narrow sky squeezed between your colliding breasts entering into the depth of your naval cave.

യദേതത് കാളിന്ദീതനു തരതരംഗാകൃതി ശിവേ

കൃശേ മദ്ധ്യേ കിഞ്ചിജ്ജനനി തവ യദ്ഭാതി സുധിയാം

വിമര്‍ദ്ദാദന്യോന്യം കുചകലശയോരന്തരഗതം

തനുഭൂതം വ്യോമ പ്രവിശദിവ നാഭിം കുഹരിണീം

അല്ലയോ ജഗജ്ജനനിയായ ഭഗവതീ, അവിടുത്തെ ദേഹത്തിന്‍റെ ഇടുങ്ങിയ മദ്ധ്യഭാഗത്ത്  കാളിന്ദിയുടെ തിരമാലകള്‍ പോലെ ഇരുണ്ട് ഋജുവായ കാണപ്പെടുന്നതെന്തോ അത് ഭക്തര്‍ക്ക് അവിടുത്തെ ദേഹരോമാവലിയായി ദൃശ്യമാകുന്നു. ആ രോമാവലി അവിടുത്തെ കുചകുംഭങ്ങളുടെ ഇടയില്‍ ഞെങ്ങിഞെരുങ്ങി അതിലോലമായിത്തീര്‍ന്നിരിക്കുന്നത് കാണുമ്പോള്‍ ഘനശ്യാമനിറമുള്ള ആകാശവും അതുപോലെ ഞെങ്ങിയൊതുങ്ങി അതിസൂക്ഷ്മമായി അവിടുത്തെ നാഭിച്ചുഴിയിലേയ്ക്ക് പ്രവേശിച്ചതുപോലെ എനിക്കു തോന്നുന്നു. 

Soundarya Lahari 076

हरक्रोध ज्वालावलिभिरवलीढेन वपुषा

गभीरे ते नाभीसरसि कृतसंगो मनसिज:

समुत्तस्थौ तस्मादचलतनये धूमलतिका

जनस्तां जानीते जननि तव रोमावलिरिति

harakrodha jvālāvalibhiravalīḍhena vapuṣā
gabhīre te nābhīsarasi kr̥tasaṁgo manasija:
samuttasthau tasmādacalatanaye dhūmalatikā
janastāṁ jānīte janani tava romāvaliriti

Oh! Mother Parvathi, Cupid, the god of love was subject to Lord Siva’s wrath and he was scorched by the lord's fire of fury. In order to quench his burning body, Manmatha, the god of love jumped into the deep pond of your naval pond immersing himself and a vine of smoke shot up from there. People take that the line of body hair on your stomach starting from your naval is due to this smoke.

ഹരക്രോധ ജ്വാലാവലിഭിരവലീഢേന വപുഷാ

ഗഭീരേ തേ നാഭീസരസി കൃതസംഗോ മനസിജ:

സമുത്തസ്ഥൌ തസ്മാദചലതനയേ ധൂമലതികാ

ജനസ്താം ജാനീതേ ജനനി തവ രോമാവലിരിതി

അല്ലയോ ലോകമാതാവേ, പര്‍വ്വതപുത്രീ, പരമശിവന്‍റെ ക്രോധത്തിനിരയായ മന്മഥന്‍, ആ ക്രോധാഗ്നിജ്വാലയാല്‍ ചുട്ടുപൊള്ളുന്ന തന്‍റെ ദേഹം തണുപ്പിക്കാന്‍ അവിടുത്തെ ആഴമേറിയ നാഭീസരസ്സില്‍ മുങ്ങിയപ്പോള്‍ അതില്‍ നിന്നും ഒരു കൊടിപോലെ ഉയര്‍ന്നു പൊന്തിയ പുക അവിടുത്തെ നാഭിക്ക് മുകളിലേയ്ക്ക് ഉദരരോമാവലിയായി പടര്‍ന്നു കയറിയിരിക്കുന്നു എന്നാണ് ലോകം മനസ്സിലാക്കുന്നത്.  

Soundarya Lahari 075

तव स्तन्यं मन्ये धरणिधरकन्ये हृदयत:
पय: पारावार: परिवहति सारस्वतमिव
दयावत्या दत्तं द्रविडशिशुरास्वाद्य तव यत्
कवीनां प्रौढानामजनि कमनीय: कवयिता

tava stanyaṁ manye dharaṇidharakanye hr̥dayata:
paya: pārāvāra: parivahati sārasvatamiva
dayāvatyā dattaṁ draviḍaśiśurāsvādya tava yat 
kavīnāṁ prauḍhānāmajani kamanīya: kavayitā

Oh! Mother, I am convinced that your breast milk is the perennial source of words, literature and poetry, the Goddess Saraswathi originating at heart, who is the ocean of the nectar of creativity. It was due to his great fortune that the boy of Dravida clan got to drink some of your breast milk compassionately suckled by you. He became the most coveted poet among the poets, who has penned wonderful poems captivating the hearts of all.

തവ സ്തന്യം മന്യേ ധരണിധരകന്യേ ഹൃദയത:

പയ: പാരാവാര: പരിവഹതി സാരസ്വതമിവ

ദയാവത്യാ ദത്തം ദ്രവിഡശിശുരാസ്വാദ്യ തവ യത്

കവീനാം പ്രൌഢാനാമജനി കമനീയ: കവയിതാ

അല്ലയോ പര്‍വ്വതപുത്രിയായ അമ്മേ, അവിടുത്തെ മുലപ്പാല്‍ ഹൃദയത്തില്‍ ചുരക്കുന്നതും സരസമായ വാക്കുകള്‍ നിര്‍ഗ്ഗളിക്കുന്നതുമായ  വാണീദേവിയെന്ന  അമൃതക്കടല്‍ തന്നെയാണ് എന്ന് ഞാന്‍ കരുതുന്നു. അവിടുത്തെ കൃപയാല്‍ ആ പാലില്‍ നിന്നും ഒരല്‍പം നുകരാന്‍ ഭാഗ്യമുണ്ടായ ആ ദ്രാവിഡശിശു പ്രൌഢരായ കവികളുടെ കൂട്ടത്തില്‍വച്ച് ഏറ്റവും  മനോഹരങ്ങളായ കാവ്യങ്ങള്‍ എഴുതാന്‍ കഴിവുള്ളവനായിത്തീര്‍ന്നുവല്ലോ. 

Soundarya Lahari 074

वहत्यंब! स्तंबेरमदनुजकुंभ प्रकृतिभि:

समारब्धां मुक्तामणिभिरमलां हारलतिकां

कुचाभागो बिंबाधर रुचिभिरन्त: शबळितां

प्रतापव्यामिश्रां पुरदमयितु: कीर्‍त्तिमिव ते

vahatyaṁba! staṁberamadanujakuṁbha prakr̥tibhi:
samārabdhāṁ muktāmaṇibhiramalāṁ hāralatikāṁ
kucābhāgo biṁbādhara rucibhiranta: śabaḻitāṁ
pratāpavyāmiśrāṁ puradamayitu: kīr‍ttimiva te

Oh! Mother, the beautiful necklace worn at the middle of your breasts are made of pearls obtained from the skull of Gajasura, the demon who was killed by your Lord Parameswara. Those glittering pearls project mysterious arrays of colorful lights as they reflect the redness of your lips that resembles the bimba fruits. Looking at this necklace I wonder if it is not carrying the mighty power, fame and glory of your Lord, Siva, who is known as Thipuranthaka, the scorcher of three cities.

വഹത്യംബ! സ്തംബേര മദനുജകുംഭ പ്രകൃതിഭി:

സമാരബ്ധാം മുക്താമണിഭിരമലാം ഹാരലതികാം

കുചാഭാഗോ ബിംബാധര രുചിഭിരന്ത: ശബളിതാം

പ്രതാപവ്യാമിശ്രാം പുരദമയിതു: കീര്‍ത്തിമിവ തേ 

അമ്മേ, അവിടുത്തെ സ്തനങ്ങളുടെ മദ്ധ്യത്തില്‍ അണിഞ്ഞിട്ടുള്ള മണിമാല ഗജാസുരന്‍റെ മസ്തകത്തില്‍ നിന്നു ലഭിച്ച നിര്‍മ്മലമായ മുത്തുകള്‍കൊണ്ട് നിര്‍മ്മിച്ചതാണ്‌. അവിടുത്തെ തൊണ്ടിപ്പഴം പോലെ അരുണിമയാര്‍ന്ന ചുണ്ടുകളുടെ കാന്തി ആ മുത്തുകളില്‍ പ്രതിഫലിച്ച് അവയുടെ ഉള്ളില്‍ വിചിത്രമായുള്ള വര്‍ണ്ണരാജികള്‍ കാണപ്പെടുന്നു. ഗജാസുരനിഗ്രഹകനും ത്രിപുരാന്തകനുമായ അവിടുത്തെ നാഥന്‍ ശ്രീ പരമേശ്വരന്‍റെ പ്രതാപമാര്‍ന്ന കീര്‍ത്തി വഹിച്ചുകൊണ്ടാണോ ആ മുത്തുമണിമാല അവിടുത്തെ മാറിടത്തെ അലങ്കരിക്കുന്നത് എന്ന് ഞാന്‍ സന്ദേഹിക്കുന്നു.

Soundarya Lahari 073

अमू ते वक्षोजावमृतरसमाणिक्य कुतुपौ

ण सन्देहस्पन्दो नगपतिपताके मनसि न 

पिबन्तौ तौ यस्मादविदितवधूसंग रसिकौ 

कुमारावद्यापि द्विरदवदन क्रौञ्चदलनौ

amū te vakṣojāvamr̥tarasamāṇikya kutupau
ṇa sandehaspando nagapatipatāke manasi na 
pibantau tau yasmādaviditavadhūsaṁga rasikau 
kumārāvadyāpi dviradavadana krauñcadalanau

Oh! Devi, you are the celebrated insignia of the emperor of mountains, the Himalaya. We don’t have any doubts that your breasts are golden pots of divine nectar, beautifully covered in skin. It is a fact that a mother’s milk is not capable of keeping her children at the same age for ever, but your boys, the elephant headed Ganesha, and Subrahmanya, the one who flattened the mountain of krouncha, are always young as they drink daily the nectar of your breast milk. They remain as young boys without any vicissitudes, devoid of growth and decay, without being exposed to the pleasures of female companionship. 

അമൂ തേ വക്ഷോജാവമൃതരസമാണിക്യ കുതുപൌ

ണ സന്ദേഹസ്പന്ദോ നഗപതിപതാകേ മനസി ന

പിബന്തൌ തൌ യസ്മാദവിദിത വധൂസംഗ രസികൌ

കുമാരാവദ്യാപി ദ്വിരദവദന ക്രൌഞ്ചദലനൌ

അല്ലയോ പര്‍വ്വതരാജന്‍റെ കൊടിക്കൂറയിലെ തിലകമായ ദേവീ, പാര്‍വതീ, അമൃത് നിറഞ്ഞ അവിടുത്തെ സ്തനദ്വയങ്ങള്‍ തോല്‍കൊണ്ട് പൊതിഞ്ഞ മാണിക്യക്കുടങ്ങള്‍ തന്നെയാണെന്നതിനു ഞങ്ങള്‍ക്ക് സംശയമേതുമില്ല. അമ്മയുടെ മുലപ്പാലിന് കുഞ്ഞുങ്ങളെ എന്നും ഒരേ പ്രായത്തില്‍ നിര്‍ത്താന്‍ കഴിവില്ല. എന്നാല്‍ ദേവീ അവിടുത്തെ സ്തന്യം നിത്യവും പാനം ചെയ്യുന്ന ഗജമുഖനായ ഗണപതിയും ക്രൌഞ്ചപര്‍വ്വതത്തെ പൊടിച്ച് കളഞ്ഞ  സുബ്രഹ്മണ്യനും നിത്യബാലന്മാരായും സ്ത്രീസുഖം അറിയാത്ത കുമാരന്മാരായും  വൃദ്ധിക്ഷയങ്ങള്‍ ഇല്ലാതെ എപ്പോഴും ഇരിക്കുന്നുവല്ലോ.   

Soundarya Lahari 072

समं देवी स्कन्दद्विपवदनपीतं स्तनयुगं

तवेदं न: खेदं हरतु सततं प्रस्नुतमुखं

यदालोक्याशङ्काकुलित हृदयो हासजनक:

स्वकुम्भौ हेरंब: परिमृशति हस्तेन झटिति  

samaṁ devī skandadvipavadanapītaṁ stanayugaṁ 
tavedaṁ na: khedaṁ haratu satataṁ prasnutamukhaṁ 
yadālokyāśaṅkākulita hr̥dayo hāsajanaka:
svakumbhau heraṁba: parimr̥śati hastena jhaṭiti

Oh! Devi may your pair of breasts, always exuding milk, remove all our afflictions as you breast feed your sons Subrahmanya and Ganesha simultaneously. Seeing your breasts as proud and big as an elephant’s frontal globes, Lord Ganesha is nervous about his own elephant head. The act of Ganesha is comical to his parents and devotees as he passes his hands over the globes at both sides of his head as if to ensure that they are there intact.

സമം ദേവീ സ്കന്ദദ്വിപവദനപീതം സ്തനയുഗം

തവേദം ന: ഖേദം ഹരതു സതതം പ്രസ്നുതമുഖം

യദാലോക്യാശങ്കാകുലിത ഹൃദയോ ഹാസജനക:

സ്വകുംഭൌ ഹേരംബ: പരിമൃശതി ഹസ്തേന ഝടിതി

അല്ലയോ ദേവീ, സുബ്രഹ്മണ്യനും ഗണപതിക്കും ഒരേസമയം പാലൂട്ടുന്നവയും  സദാ പാല്‍ചുരത്തുന്നവയുമായ അവിടുത്തെ സ്തനദ്വയങ്ങള്‍ ഞങ്ങളുടെ ദുഖങ്ങളെ ഇല്ലാതാക്കട്ടെ. ആനയുടെ മസ്തകങ്ങള്‍പോലെയുള്ള അമ്മയുടെ കുചകുംഭങ്ങളെക്കണ്ടിട്ട് ആശങ്കയോടെ ബാലഗണപതി തന്‍റെ മസ്തകകുംഭങ്ങള്‍ അവിടെത്തന്നെയില്ലേ എന്ന് മാതാപിതാക്കള്‍ക്കും കാണികള്‍ക്കും ചിരിവരുമാറ് കൈകൊണ്ടു തടവിനോക്കി ശങ്ക തീര്‍ക്കുന്നു.

Soundarya Lahari 071

नखानामुद्योतैर्ननवनलिनरागं विहसतां
कराणां ते कान्तिं कथय कथयामः कथमुमे।
कयाचिद्वा साम्यं भजतु कलया हन्त कमलं
यदि क्रीडल्लक्ष्मीचरणतललाक्षारसचणम्॥

nakhānāmudyotairnanavanalinarāgaṁ vihasatāṁ
karāṇāṁ te kāntiṁ kathaya kathayāmaḥ kathamume |
kayācidvā sāmyaṁ bhajatu kalayā hanta kamalaṁ
yadi krīḍallakṣmīcaraṇatalalākṣārasacaṇam ||

Oh! Umadevi, your hands shine brightly as your nails illuminate them. How do we praise the glowing beauty and the red hue of your hands that put to shame the fresh bloomed red lotus flowers? Oh! mother, you have to help us out even to try to describe the beauty of your hands. Perhaps a comparison of sort is possible between your hands and the red lotus because the red paste adorning goddess Lakshmi’s feet got smeared on the lotus petals as she dances merrily over the flowers. That must be giving those lotus petals their red hue.

നഖാനാമുദ്യോതൈര്‍നവ നളിനരാഗം വിഹസതാം

കരാണാം തേ കാന്തിം കഥയ കഥയാമ: കഥമുമേ

കയാചിദ്വാ സാമ്യം ഭജതു കലയാ ഹന്ത! കമലം

യദി ക്രീഡല്ലക്ഷ്മീ ചരണതല ലാക്ഷാ രസചണം 

അല്ലയോ ദേവീ, ഉമേ, അവിടുത്തെ നഖങ്ങളുടെ ജാജ്വല്യശോഭയില്‍ പ്രഭാതത്തില്‍ വിടര്‍ന്നുവിലസുന്ന പുതുചെന്താമരപ്പൂവിനെ വെല്ലുന്ന ശോണകാന്തിപൂണ്ട ആ കൈകളുടെ സൌന്ദര്യം എങ്ങിനെ വര്‍ണ്ണിക്കണമെന്ന് അമ്മതന്നെ ഞങ്ങള്‍ക്ക് പറഞ്ഞ് തന്നാലും. എങ്കിലും ആ പൂക്കളില്‍ നടനം ചെയ്യുന്ന ലക്ഷ്മീദേവിയുടെ പാദങ്ങളില്‍  അണിഞ്ഞ അരക്കുചാര്‍ക്കുഴമ്പില്‍നിന്നും ഒരല്‍പ്പം ദളങ്ങളില്‍ പറ്റിയതിനാലാവണം ചെന്താമരപ്പൂക്കള്‍ക്ക് അവിടുത്തെ കൈകളുടെ രക്തഛവിയുമായി അല്പമെങ്കിലും സാമ്യം ഉണ്ടായത്.

Soundarya Lahari 070

मृणालीमृद्वीनां तव भुजलतानां चतसृणां
चतुर्भिः सौन्दर्यं सरसिजभवः स्तौति वदनैः।
नखेभ्यः संत्रस्यन् प्रथममथनादन्धकरिपोः
चतुर्णां शीर्षाणां सममभयहस्तार्पणधिया॥

mṛṇālīmṛdvīnāṁ tava bhujalatānāṁ catasṛṇāṁ
caturbhiḥ saundaryaṁ sarasijabhavaḥ stauti vadanaiḥ |
nakhebhyaḥ saṁtrasyan prathamamathanādandhakaripoḥ
caturṇāṁ śīrṣāṇāṁ samamabhayahastārpaṇadhiyā ||

Oh! Devi, Lord Brahma is scared of your husband’s hand nails as one of his five heads was clipped away by Lord Paramasiva, the slayer of the demon Andhaka. Lord Brahma, petrified of the Lord’s nail, extolls the beauty of your four arms which are as soft and supple as the stems of lotus flowers, using all of his four faces singing in unison. He is praying to you to bless him by placing each of your hands on his four heads simultaneously so that he would be free of fear for ever.

മൃണാളീ മൃദ്വീനാം തവ ഭുജലതാനാം ചതസൃണാം

ചതുര്‍ഭി: സൌന്ദര്യം സരസിജഭവ: സ്തൌതി വദനൈ:

നഖേഭ്യ: സന്ത്രസ്യന്‍ പ്രഥമമഥനാദന്ധക രിപോ:

ചതുര്‍ണാം ശീര്‍ഷാണാം സമമഭയ ഹസ്താര്‍പ്പണധിയാ  

അല്ലയോ ദേവീ, ബ്രഹ്മദേവന്‍റെ അഞ്ചു ശിരസ്സുകളില്‍ ഒന്ന്‍ അന്ധകാന്തകനായ ഭഗവാന്‍ പരമശിവന്‍ പണ്ട് നുള്ളിയെടുത്തത്തിനാല്‍ വിരിഞ്ചന് പരമശിവന്‍റെ നഖത്തെ എന്നും ഭയമാണ്. അങ്ങിനെ ഭീതിയോടെയിരിക്കുന്ന ബ്രഹ്മാവ്‌ തന്‍റെ ബാക്കിയുള്ള നാല് ശിരസ്സുകളിലും അമ്മ ഒരേസമയം കൈവച്ച് അനുഗ്രഹിച്ച് അഭയം നല്‍കണം എന്ന പ്രാര്‍ത്ഥനയുമായി  അവിടുത്തെ താമരവളയങ്ങളെപ്പോലെ അതിമൃദുലങ്ങളായ നാല് തൃക്കൈകളുടെ സൌന്ദര്യത്തെ തന്‍റെ നാല് മുഖങ്ങളാലും ഏകസ്വരത്തില്‍ സ്തുതിച്ചു വാഴ്ത്തുന്നു.

Soundarya Lahari 069

गले रेखास्तिस्रो गतिगमकगीतैकनिपुणे
विवाहव्यानद्धप्रगुणगुणसंख्याप्रतिभुवः।
विराजन्ते नानाविधमधुररागाकरभुवां
त्रयाणां ग्रामाणां स्थितिनियमसीमान इव ते॥

gale rekhāstisro gatigamakagītaikanipuṇe
vivāhavyānaddhapraguṇaguṇasaṁkhyāpratibhuvaḥ |
virājante nānāvidhamadhurarāgākarabhuvāṁ
trayāṇāṁ grāmāṇāṁ sthitiniyamasīmāna iva te ||

Oh! Devi, you are an expert in all the three modules of music - gathi, gamakam and the geetham. Seeing the three lucky lines in your neck, one is reminded of the three main threads fashioned by twisting and tying together many fine threads in which your husband has hung the symbol of your marriage on your wedding day. They seem to represent the three frontiers separating the three major sources of musical notes – Sa, Ma and Ga, the perennial source for several melodious ragas in the repertoire of musical legacy.

ഗളേ രേഖാസ്തിസ്രോ ഗതിഗമക ഗീതൈക നിപുണേ

വിവാഹവ്യാനദ്ധ പ്രഗുണഗുണ സംഖ്യാ പ്രതിഭുവ:

വിരാജന്തേ നാനാവിധ മധുര രാഗാകരഭുവാം

ത്രയാണാം ഗ്രാമാണാം സ്ഥിതി നിയമ സീമാന ഇവ തേ

അല്ലയോ ദേവീ, സംഗീതസംഹിതയിലെ ഗതി, ഗമകം, ഗീതം എന്നിവ മൂന്നിലും  ഒരുപോലെ നിപുണയായ ഭഗവതീ, അവിടുത്തെ കഴുത്തില്‍ കാണപ്പെടുന്ന മൂന്നു രേഖകള്‍ വിവാഹസമയത്ത് മഹേശ്വരന്‍ ചാര്‍ത്തിയ താലിച്ചരടിലെ പിരിച്ചുകെട്ടിയ മൂന്നിഴ നൂലുകളുടെ എണ്ണത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. അവ നനാവിധങ്ങളായ മധുരരാഗങ്ങളുടെ ഉറവിടമായ ഷഡ്ജം, മദ്ധ്യമം, ഗാന്ധാരം എന്നീ മൂന്നു സ്വരഗ്രാമങ്ങളുടെ അതിര്‍ത്തികള്‍ എന്നപോലെ പ്രശോഭിക്കുന്നുവല്ലോ. 

Soundarya Lahari 068

भुजाश्लेषान्नित्यं पुरदमयितुः कण्टकवती
तव ग्रीवा धत्ते मुखकमलनालश्रियमियम्।
स्वतः श्वेता कालागरुबहुलजम्बालमलिना
मृणालीलालित्यं वहति यदधो हारलतिका॥

bhujāśleṣānnityaṁ puradamayituḥ kaṇṭakavatī
tava grīvā dhatte mukhakamalanālaśriyamiyam |
svataḥ śvetā kālāgarubahulajambālamalinā
mṛṇālīlālityaṁ vahati yadadho hāralatikā ||

Oh! Devi, you always wear the thorns of goosebumps in your neck as you are regularly embraced lovingly by your consort Lord Paramasiva. Your neck resembles the stem of the lotus of your face. Lotus stem has darker creepers at the bottom and your necklace also has become black from the perfumed sandal paste with a carbon mixture you smear regularly. Thus the necklace which is naturally white has been stained with black shade and resembling the beautiful tender stalks of the lotus flower.

ഭുജാശ്ലേഷാന്നിത്യം പുരദമയിതു: കണ്ടകവതീ

തവ ഗ്രീവാ ധത്തേ മുഖകമല നാളശ്രിയമിയം

സ്വത: ശ്വേതാ കാലാഗരു ബഹുല ജംബാല മലിനാ

മൃണാളീ ലാളിത്യം വഹതി യദധോ ഹാരലതികാ

അല്ലയോ ദേവീ, ത്രിപുരദഹനം ചെയ്ത പരമശിവന്‍റെ നിത്യാശ്ലേഷത്താല്‍ ഇപ്പോഴും രോമാഞ്ചത്തിന്‍റെ മുള്ളുകള്‍ അണിഞ്ഞ് മനോഹരമായ അവിടുത്തെ കഴുത്ത് മുഖപദ്മത്തിന്‍റെ താമരനാളം പോലെ ശോഭിക്കുന്നു. അവിടുന്ന് കറുത്ത അകില്‍ ചേര്‍ത്ത ചന്ദനക്കുറിക്കൂട്ട് കഴുത്തില്‍ ധാരാളമായി പുരട്ടുന്നതിനാലായിരിക്കണം അവിടുന്നണിഞ്ഞിരിക്കുന്ന സ്വതവേ ശുഭ്രനിറത്തിലുള്ള മുത്തുമാല താമരത്തണ്ടിന്‍റെ താഴേ അറ്റത്തുള്ള താമരവളയം പോലെ കറുത്ത് ഭംഗിയാര്‍ന്നിരിക്കുന്നത്. 

Soundarya Lahari 067

कराग्रेण स्पृष्टं तुहिनगिरिणा वत्सलतया
गिरिशेनोदस्तं मुहुरधरपानाकुलतया।
करग्राह्यं शंभोर्मुखमुकुरवृन्तं गिरिसुते
कथंकारं ब्रूमस्तव चुबुकमौपम्यरहितम्॥

karāgreṇa spṛṣṭaṁ tuhinagiriṇā vatsalatayā
giriśenodastaṁ muhuradharapānākulatayā |
karagrāhyaṁ śaṁbhormukhamukuravṛntaṁ girisute
kathaṁkāraṁ brūmastava cubukamaupamyarahitam ||

Oh! Devi, daughter of the King of Himalaya Mountain, how can I describe the beauty of your chin caressed affectionately by your father and lovingly by your Lord? Your face shines like a mirror and your chin is like the handle of that mirror. It is a fact that your beauty is incomparable to anything else, but it seems Lord Paramasiva’s hand is holding your chin lovingly again and again to lift your face eager to kiss you.

കരാഗ്രേണ  സ്പൃഷ്ടം തുഹിനഗിരിണാ വല്സലതയാ

ഗിരീശേനോദസ്തം മുഹുരധരപാനാകുലതയാ

കരഗ്രാഹ്യം ശംഭോര്‍ മുഖമുകുര വൃന്തം ഗിരിസുതേ

കഥംകാരം ബ്രൂമസ്തവ ചിബുകമൌപമ്യരഹിതം

അല്ലയോ ഹിമഗിരിതനയേ, അവിടുത്തെ പിതാവായ ഹിമവാന്‍റെ വാൽസല്യ സ്പര്‍ശത്താല്‍ പവിത്രമായ അവിടുത്തെ താടിയില്‍ കൂടെക്കൂടെ കൈവിരല്‍തൊട്ട് പരമശിവൻ  ആ തിരുമുഖമുയര്‍ത്തുന്നത് ചുംബനവ്യഗ്രതമൂലമാണ്. അവിടുത്തെ നാഥന്‍റെ കൈകളാല്‍ ഗ്രഹിക്കപ്പെടുന്നതും  തിരുമുഖക്കണ്ണാടിയുടെ കൈപ്പിടിപോലെയിരിക്കുന്നതും  അനന്യവുമായ ആ താടിയെ എനിക്കെങ്ങിനെ വര്‍ണ്ണിക്കാന്‍ കഴിയും? 

Soundarya Lahari 066

विपञ्चया गायन्ती विविधमपदानं पशुपतेः
त्वयारब्धे वक्तुं चलितशिरसा साधुवचने।
तदीयैर्माधुर्यैरपलपिततन्त्रीकलरवां
निजां वीणां वाणी निचुलयति चोलेन निभृतम्॥

vipañcayā gāyantī vividhamapadānaṁ paśupateḥ
tvayārabdhe vaktuṁ calitaśirasā sādhuvacane |
tadīyairmādhuryairapalapitatantrīkalaravāṁ
nijāṁ vīṇāṁ vāṇī niculayati colena nibhṛtam ||

Oh! Devi, when goddess Saraswathi starts extolling your Lord Paramasiva’s escapades, in her divine lute, you mutter sweet words of appreciation in your melodious voice. Then the goddess Saraswathi mutes her lute by putting a cover over, lest the sweetness of your voice would put the sound of her lute to shame. 

വിപഞ്ച്യാ ഗായന്തീ വിവിധമപദാനം പശുപതേ

സ്ത്വയാരബ്ധേ വക്തും ചലിതശിരസാ സാധുവചനേ

തദീയൈര്‍ മ്മാധുര്യൈരപലപിത തന്ത്രീകളരവാം

നിജാം വീണാം വാണീ നിചുളയതി ചോളേന നിഭൃതം

അല്ലയോ ഭഗവതീ, അവിടുത്തെ നാഥനായ പരമശിവന്‍റെ വിവിധങ്ങളായ അപദാനങ്ങള്‍ വാണീദേവി തന്‍റെ വീണയില്‍ വായിക്കുമ്പോള്‍ അവിടുന്ന് തലകുലുക്കി പ്രശംസിച്ചു സദ്‌വചനങ്ങള്‍ മൊഴിയുന്നു. ആ ദിവ്യമൊഴികളുടെ മാധുര്യം വാണീദേവിയുടെ വീണക്കമ്പികളെ അപഹസിക്കയാല്‍ ദേവി വീണാവാദനം നിര്‍ത്തിവച്ച് ഒരുറകൊണ്ട് വീണയെ മൂടി വയ്ക്കുന്നു. അമ്മേ, അവിടുത്തെ ദേവിയുടെ ശബ്ദത്തിന്‍റെ മധുരിമ വീണാനാദത്തെ അതിശയിക്കുന്നുവല്ലോ.

Soundarya Lahari 065

रणे जित्वा दैत्यानपहृतशिरस्त्रैः कवचिभिः
निवृत्तैश्चण्डांशत्रिपुरहरनिर्माल्यविमुखैः।
विशाखेन्द्रोपेन्द्रैः शशिविशदकर्पूरशकलाः
विलीयन्ते मातस्तव वदनताम्बूलकबलाः॥

raṇe jitvā daityānapahṛtaśirastraiḥ kavacibhiḥ
nivṛttaiścaṇḍāṁśatripuraharanirmālyavimukhaiḥ |
viśākhendropendraiḥ śaśiviśadakarpūraśakalāḥ
vilīyante mātastava vadanatāmbūlakabalāḥ ||

Oh! Devi, mother of the universe, when great gods Subrahmanian, Indra and Vishnu return to rest, after winning the war against demons, removing their head gears and wearing only the iron armors, they don’t merely crave for the left over prasad from the worship of Lord Siva, the scorcher of three cities. That prasad rightfully belongs to Chandikeswara, the servant of Siva. But mother, these mighty gods want the half chewed left over betel rolls from your holy mouth. These rolls have in them pure crystal bits of camphor and the gods relish and swallow them with great enthusiasm. They ensure that they consume every last bit of those camphor bits.

രണേ ജിത്വാ ദൈത്യാനപഹൃതശിരസ്ത്രൈ: കവചിഭിര്‍

ന്നിവൃത്തൈശ്ചണ്ഡാംശ ത്രിപുരഹര നിര്‍മ്മാല്യ വിമുഖൈ:

വിശാഖേന്ദ്രോപേന്ദ്രൈ: ശശിവിശദകര്‍പ്പൂരശകലാ:

വിലീയന്തേ മാതസ്തവ വദനതാംബൂലകബളാ:

അല്ലയോ ഭുവനേശ്വരീ, യുദ്ധത്തില്‍ അസുരന്മാരെ ജയിച്ച് തലപ്പാവ് അഴിച്ചു കവചങ്ങള്‍ മാത്രമണിഞ്ഞു വിശ്രമിക്കാനായി മടങ്ങിവരുന്ന ദേവപ്രമുഖരായ സുബ്രഹ്മണ്യനും, ഇന്ദ്രനും, വിഷ്ണുവിനും ത്രിപുരാന്തകനായ ശിവന്‍റെ പൂജക്ക് ശേഷം ചണ്ഡന് അവകാശമായി കിട്ടുന്ന നിര്‍മ്മാല്യത്തില്‍ താല്‍പ്പര്യമില്ലതന്നെ. എന്നാലവര്‍ക്ക് വേണ്ടത് അമ്മയുടെ വദനപ്രസാദമായി ലഭിക്കുന്ന പാതി ചവച്ച താംബൂലച്ചുരുളുകളാണ്. അവയിലെ ചാന്ദ്രനിര്‍മ്മലങ്ങളായ കര്‍പ്പൂരത്തരികള്‍ വിലയിക്കുംവരെ അവരാ പ്രസാദം പൂര്‍ണ്ണമായും ചവച്ചലിയിച്ചു കഴിക്കുന്നു.